Co to jest małżeńska umowa majątkowa?
Z chwilą zawarcia małżeństwa z mocy ustawy powstaje pomiędzy małżonkami wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa. Jeśli małżonkowie nie zdecydują inaczej zawierając małżeńska umowę majątkową, wszystko to co każdy z małżonków zarobi dokłada się do majątku wspólnego.
Rodzaje małżeńskich umów majątkowych
Zasady zawierania małżeńskich umów majątkowych zawarte są w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – dalej k. r. o.). Umowy majątkowe małżeńskie mają charakter zamkniętej listy, co oznacza, że małżonkowie mogą zawrzeć umowę mieszczącą się w ramach obowiązujących przepisów. W szczególności, nie można za pomocą majątkowej umowy małżeńskiej rozszerzyć wspólności na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Przepisy wyróżniają następujące majątkowe umowy małżeńskie:
- przedmałżeńska, zwana też intercyzą przedmałżeńską – jest skuteczna dopiero po zawarciu związku małżeńskiego i powoduje, że wspólność majątkowa między małżonkami w ogóle nie powstaje.
- wyłączenie wspólności ustawowej (zwana też intercyzą małżeńską lub umową majątkową małżeńską o ustanowienie rozdzielności majątkowej) – w jej wyniku powstają dwa odrębne majątki tj. majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża, a każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem osobistym;
- ograniczenie wspólności ustawowej – polega na wyłączeniu z majątku wspólnego niektórych jego składników określonych rodzajowo oraz określonych co do tożsamości;
- ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków – pozwala na wyrównanie różnicy w sytuacji majątkowej małżonków wynikającej np. z faktu prowadzenia przez jednego z nich domu, wychowania dzieci, złego stanu zdrowia, podczas gdy drugie z nich prowadzi działalność gospodarczą; dopiero z chwilą ewentualnego rozwodu powstaje obowiązek wyrównania dorobków;
- rozszerzenie wspólności ustawowej – małżonkowie lub przyszli małżonkowie rozszerzają wspólność ustawową na przedmioty i prawa majątkowe z mocy ustawy, stanowią majątek osobisty każdego z nich.
Małżeńska umowa majątkowa – potrzebne dokumenty
Przed spotkaniem w kancelarii, którego celem będzie sporządzenie aktu notarialnego umowy o podział majątku wspólnego, należy dostarczyć następujące dokumenty i informacje:
- dane osobowe małżonków lub przyszłych małżonków:
- imiona, nazwiska, imiona rodziców,
- adres zamieszkania
- seria i numer dokumentu tożsamości,
- PESEL;
- określenie dotychczasowego ustroju majątkowego obowiązującego małżonków;
- w przypadku ograniczenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać wyłączone z majątku wspólnego;
- w przypadku rozszerzenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać włączone do majątku wspólnego;
- w przypadku zawarcia umowy przedmałżeńskiej (intercyzy) – określenie planowanego terminu zawarcia związku małżeńskiego.
Małżeńska umowa majątkowa – koszt notariusza
Maksymalną wysokość taksy notarialnej, a więc wynagrodzenia notariusza, określa Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Warto podkreślić, że rozporządzenie określa maksymalne stawki.
W przypadku sporządzenie aktu notarialnego małżeńskiej umowy majątkowej, honorarium notariusza wynosi 400 złotych. Jeśli konsekwencją ustanowienia rozdzielności majątkowej jest konieczność ujawnienia zmiany stanu prawnego w księdze wieczystej, notariusz pobiera dodatkowo wynagrodzenie w kwocie 200 zł oraz opłatę sądową w kwocie 150 zł.
Do kosztu sporządzenia aktu notarialnego należy doliczyć opłatę za wypisy aktu notarialnego zależną od ich liczby i objętości oraz 23% podatku VAT.
