Współczesne życie, dynamika rynku pracy i rosnąca popularność prowadzenia własnej działalności gospodarczej sprawiają, że coraz więcej par poszukuje rozwiązań, które zapewnią im finansową niezależność i bezpieczeństwo. Ustanowienie rozdzielności majątkowej to najczęściej wybierana forma umowy majątkowej małżeńskiej, która stanowi odpowiedź na te potrzeby. W mojej kancelarii, zawarcie umowy o rozdzielność majątkową u notariusza w Warszawie to jedna z najczęstszych czynności, świadcząca o rosnącej świadomości prawnej i dojrzałym podejściu do zarządzania rodzinnymi finansami.
Celem tego artykułu jest przybliżenie Państwu, czym dokładnie jest rozdzielność majątkowa, jakie niesie ze sobą skutki oraz w jaki sposób można ją ustanowić w formie aktu notarialnego.
Czym jest rozdzielność majątkowa i na czym polega?
Zgodnie z polskim prawem, w momencie zawarcia małżeństwa automatycznie powstaje między małżonkami ustrój wspólności ustawowej. Oznacza to, że od tej pory większość nabywanych przez nich dóbr (wynagrodzenia, dochody, zakupione za nie przedmioty) tworzy ich majątek wspólny.
Rozdzielność majątkowa, ustanowiona na mocy umowy notarialnej, całkowicie zmienia tę zasadę. Jak stanowi art. 51 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później.
W praktyce oznacza to, że:
- Nie powstaje majątek wspólny – każdy z małżonków gromadzi aktywa wyłącznie na swój rachunek.
- Każdy małżonek samodzielnie zarządza swoim majątkiem – może nim swobodnie dysponować (np. sprzedać nieruchomość stanowiącą jego własność) bez konieczności uzyskiwania zgody współmałżonka.
- Istnieją dwa odrębne majątki osobiste – majątek żony i majątek męża, które nie mieszają się ze sobą. Do każdego z nich trafiają dochody z pracy, działalności gospodarczej, darowizny czy spadki.
Jak i kiedy ustanowić rozdzielność majątkową? – umowa u notariusza
Ustanowienie umownej rozdzielności majątkowej wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Tylko umowa sporządzona przez notariusza jest ważna i wywołuje skutki prawne.
Podobnie jak w przypadku innych umów majątkowych, można ją zawrzeć:
- Przed zawarciem małżeństwa – wówczas zaczyna obowiązywać z chwilą jego zawarcia.
- W trakcie trwania małżeństwa – jej skutki powstają z chwilą podpisania aktu lub w innym, wskazanym w nim terminie.
Proces w kancelarii jest prosty i szybki. Po przedstawieniu konieccznych dokumentów (dowody tożsamości, ewentualnie odpis aktu małżeństwa), notariusz przygotowuje projekt umowy, wyjaśnia stronom wszystkie jej zapisy i konsekwencje, a następnie akt jest odczytywany i podpisywany.
Rozdzielność majątkowa – potrzebne dokumenty
Przed spotkaniem w kancelarii, którego celem będzie sporządzenie aktu notarialnego umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, należy dostarczyć następujące dokumenty i informacje:
- dane osobowe małżonków lub przyszłych małżonków:
- imiona, nazwiska, imiona rodziców,
- adres zamieszkania
- seria i numer dokumentu tożsamości,
- PESEL;
- określenie dotychczasowego ustroju majątkowego obowiązującego strony umowy;
- w przypadku ograniczenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać wyłączone z majątku wspólnego;
- w przypadku rozszerzenia wspólności ustawowej – oznaczenie przedmiotów, które mają zostać włączone do majątku wspólnego;
- w przypadku zawarcia umowy przedmałżeńskiej (intercyzy) – określenie planowanego terminu zawarcia związku małżeńskiego.
Główne korzyści – dlaczego warto zdecydować się na rozdzielność majątkową?
Decyzja o ustanowieniu rozdzielności majątkowej jest najczęściej podyktowana chęcią zapewnienia sobie i rodzinie stabilności oraz przejrzystości finansowej. Do najważniejszych zalet tego rozwiązania należą:
- Ochrona przed długami współmałżonka – to fundamentalna korzyść, szczególnie gdy jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą obarczoną ryzykiem. W przypadku rozdzielności majątkowej, co do zasady, każdy odpowiada tylko za własne zobowiązania.
- Pełna niezależność finansowa – każdy z małżonków ma pełną swobodę w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, zawodowych i finansowych, bez angażowania w nie drugiej strony.
- Uproszczenie obrotu prawnego – sprzedaż czy obciążenie hipoteką nieruchomości należącej do majątku osobistego jednego z małżonków nie wymaga zgody drugiego, co znacznie przyspiesza wiele formalności.
- Jasność i transparentność w związku – klarowne zasady dotyczące finansów mogą pomóc uniknąć wielu potencjalnych konfliktów i nieporozumień na tle majątkowym.
Rozdzielność majątkowa a długi i odpowiedzialność za zobowiązania
To kluczowy aspekt, dla którego wiele par decyduje się na podpisanie umowy. Zgodnie z art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej chroni przed tą zasadą. W takim ustroju małżonek nie ponosi odpowiedzialnośći za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka (z wyjątkiem zobowiązań zaciągniętych w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, np. na codzienne zakupy). Oznacza to, że wierzyciel nie będzie mógł prowadzić egzekucji z majątku osobistego współmałżonka dłużnika. Jest to niezwykle ważne dla ochrony stabilności finansowej rodziny.
Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie – fakty i mity
Wokół wpływu rozdzielności majątkowej na dziedziczenie narosło wiele nieporozumień. Należy to jasno i stanowczo podkreślić: umowa o rozdzielność majątkową nie wpływa na prawo do dziedziczenia ustawowego.
Oznacza to, że w przypadku śmierci jednego z małżonków, drugi małżonek dziedziczy po nim na zasadach ogólnych, tak samo jakby rozdzielności nie było. Umowa ta nie jest testamentem i nie pozbawia prawa do spadku. Zmienia się jedynie skład masy spadkowej – w jej skład wejdzie cały majątek osobisty zmarłego, a nie połowa majątku wspólnego, gdyż ten w ogóle nie powstał.
Ważne!
Umowa o rozdzielność majątkową (intercyza) nie pozbawia Państwa prawa do dziedziczenia po zmarłym małżonku. W świetle prawa wciąż pozostajecie Państwo spadkobiercami ustawowymi.
Koszt umowy o rozdzielność majątkową w Warszawie w roku 2025
Maksymalną wysokość taksy notarialnej, a więc wynagrodzenia notariusza, określa Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Warto podkreślić, że rozporządzenie określa maksymalne stawki.
W przypadku sporządzenie aktu notarialnego umowy o rozdzielność majątkową maksymalna stawka taksy notarialnej wynosi 400 zł netto (plus 23% podatku VAT). Jeśli konsekwencją ustanowienia rozdzielności majątkowej jest konieczność ujawnienia zmiany stanu prawnego w księdze wieczystej, notariusz pobiera dodatkowo wynagrodzenie w kwocie 200 zł oraz opłatę sądową w kwocie 150 zł. Do kosztu sporządzenia aktu notarialnego należy doliczyć opłatę za wypisy aktu notarialnego zależną od ich liczby i objętości oraz 23% podatku VAT. Całkowity koszt jest więc stały i przewidywalny.
Jeżeli interesuje Państwa rozdzielność majątkowa, notariusz w Warszawie w mojej kancelarii zapewni profesjonalne i kompleksowe wsparcie na każdym etapie. Zapraszam do kontaktu w celu umówienia spotkania lub uzyskania dodatkowych informacji.
